Cách sông nên phải lụy đò

Cách sông nên phải lụy đò,
Tối trời nên phải lụy o bán dầu.

Ghi theo CVPD: 29 và TCBD l: 498. Các sách HT: 149, TNPD l: 60, NASL III: 55b và TNCD: 103 cũng có chép bài ca dao với vài khác biệt nhỏ. (riêng TNCD, dòng cuối ghi là (cách nhà nên phải lụy cô bán hàng".

Mỗi dòng của bài ca dao đều theo mô hình cấu trúc (vì) P nên phải lụy Q (P: một trở ngại thuộc khách quan; Q: người đang làm công việc khắc phục trở ngại ấy). “Lụy" là nhẫn nhịn, chiều theo ý người khác, vì cần nhờ họ. Vì nơi đến là bên kia sông, nên phải lụy người lái đò; vì đêm tối, cần có đèn đuốc nên phải lụy cô bán dầu,...

Người chịu lụy do ở vào thế chẳng đặng đừng,, nên mang tính chất đối phó, kiểu “giả dại qua ải", không thực bụng (chính đây là nguyên nhân tạo ra dáng vẻ làm cao,. khá phổ biến Ở những người bán hàng - cũng là dáng vẻ giả tạo). Ca dao cũng nói thêm về tâm lí này:

Cách sông nên phải lụy thuyền,
Những như đường liền, ai phải lụy ai.
[NASIII: 55b]

Bài ca dao muốn khuyên ra nên nhẫn nhịn, chiều lòng những người mà mình cần đến sự giúp đỡ của họ, để đạt được mục đích đồng thời, phía những ai làm công việc "dịch vụ" kia, cũng nên nhận thức đúng vai trò của mình, để tránh vẻ làm bộ làm tịch không đáng có.
ST