I. Mở bài :
- Đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mĩ - được coi là biểu tượng anh hùng của cuộc chiến đấu giành độc lập tự do.
- Nhà văn Lê Minh Khuê đã từng là thanh niên xung phong trên tuyến đường TS máu lửa.
- Những tác phẩm của chị viết về cuộc sống chiến đấu của bộ đội và thanh niên xung phong ở đây đã gây được sự chú ý của bạn đọc mà truyện ngắn « Những ngôi sao xa xôi » là một trong những tác phẩm ấy. Phương Định, nhân vật kể chuyện cũng là nhân vật chính để lại nhiều ấn tượng đẹp và tình cảm sâu sắc trong lòng người đọc.
II. . Thân bài :
A. Tóm tắt ngắn gọn truyện :
- Truyện viết về Phương Định, Nho và chị Thao – những cô gái thanh niên xung phong sống trên cao điểm giữa mênh mông khói bụi Trường Sơn và bom đạn huỷ diệt của kẻ thù. Công việc của cô và đồng đội trong tổ trinh sát mặt đường là "đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom" để bảo vệ con đường cho những đoàn xe băng về phía trước, góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Công việc đầy vinh quang nhưng cũng đầy gian khổ. Nhưng chính hoàn cảnh gian khó hiểm nguy này đã làm sáng lên những phẩm chất đáng quý của chị và đồng đội.
B. Lần lượt nêu các cảm nhận về nhân vật :
1. Trước hết đó là vẻ đẹp của tinh thần dũng cảm, thái độ bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy.
a) Công việc của chị và đồng đội vô cùng nguy hiểm :
- Trên cao điểm trống trơn, chị và các bạn phải chạy giữa ban ngày phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch. Nơi ấy bị bom cày nát còn ẩn giấu những quả bom chưa nổ - cũng có nghĩa là bom sẽ nổ bất cứ lúc nào, cũng có nghĩa là đối mặt với thần chết.
- Nhưng chị vẫn bình thản, thậm chí còn thấy thú vị dù trên mình vết thương chưa lành miệng. « có ở đâu như thế này không : đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ĩ xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn không hay biết rằng khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ
- Chị nói về công việc của mình gọn gàng khô khốc, tĩnh nhẹ như không : « việc của chúng tôi là ngồi đây. Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom » .
è Phương Định nghĩ về công việc của mình quá giản dị. Giản dị mà cũng thật anh hùng. Chiến tranh và đạn bom đã làm chị lớn lên, trở thành dũng sĩ mạnh mẽ mà chị không hề biết. Thật đáng khâm phục biết bao.
b) Tư thế đàng hoàng, thái độ bình tĩnh, thao tác thành thạo khi phá bom
- Lúc đến gần quả bom :
+ Trong không khí căng thẳng và vắng lặng đến rợn người, nhưng rồi một cảm giác bỗng đến với cô làm cô không sợ nữa : « tôi đến gần quả bom . Cảm thấy ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới ». Lòng dũng cảm của cô như được kích thích bởi sự tự trọng.
+ Và khi đã ở bên quả bom, kề sát với cái chết có thể đến tức khắc, từng cảm giác của cô như cũng trở nên sắc nhọn hơn và căng như dây đàn : « thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi, tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí ! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành ». Thần chết nằm chực ở đó chờ phút ra tay. Cô phải nhanh hơn, mạnh hơn nó, không được phép chậm chễ một giây.
- Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Thật đáng sợ cái công việc chọc giận Thần Chết đó. Ai dám chắc là quả bom sẽ không nổ ngay bây giờ, lúc Phương Định đang lúi húi đào đào, bới bới ấy. Thế mà cô vẫn không run tay, vẫn tiếp tục cái công việc đáng sợ : « tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Tôi khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình »
- Cái công việc khủng khiếp bóp nghẹt trái tim ấy không chỉ đến một lần trong đời mà đến hàng ngày : « Quen rồi. Một ngày tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít : ba lần. Tôi có nghĩ đến cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. »
c) Có những lúc nghĩ đến cái chết nhưng chỉ "mờ nhạt"còn ý nghĩ cháy bỏng là "liệu mìn có nổ? Bom có nổ không? Không thì làm thế nào để phá mìn lần thứ hai?". Mục đích hoàn thành nhiệm vụ luôn được Phương Định đặt lên trên hết .
d) Khi Nho bị thương, Phương Định thương bạn nhưng nhất định không khóc vì sợ bị cho là hèn yếu “Nước mắt đứa nào chảy trong khi cần sự cứng cỏi của nhau này là bằng chứng của sự tự nhục mạ.”
è Cảm xúc và suy nghĩ chân thực của cô đã truyền sang cho người đọc nỗi niềm đồng cảm yêu mến và sự kính phục.
2) Trong chị luôn thường trực một tình cảm đồng chí đồng đội nồng ấm
a) Quan tâm đến mọi người xung quanh
- Lo lắng sốt ruột khi đồng đội lên cao điểm chưa về
- Luôn trìu mến yêu thương bạn bè (cách Phương Định nhận xét về Nho phát hiện vẻ dễ thương "nhẹ mát như 1 que kem trắng " của bạn và việc rất hiểu sở thích, tâm trạng của chị Thao)
- Khi Nho bị thương, chị hết lòng chăm sóc “Tôi moi đất bế Nho lên, đặt trên đùi mình”. Chị băng bó, tiêm thuốc, pha sữa, hát cho Nho nghe …
b) Ngược lại chị cũng rất cần sự cổ vũ, động viên của đồng đội
Thấy ấm lòng và tự tin hơn khi cảm thấy ánh mắt dõi theo khích lệ của các anh chiến sĩ pháo binh. Rất yêu mến và cảm phục những người chiến sĩ mà chị gặp hằng đêm trên trọng điểm của con đường vào mặt trận.
3) Nét nổi bật cũng là điểm hấp dẫn nhất của người đọc đối với nhân vật này là tâm hồn trong sáng, sự hồn nhiên như trẻ thơ.
- Phương Định là nữ sinh của thủ đô thanh lịch bước vào chiến trường. Chị vừa qua tuổi học sinh vô tư lự. Giữa bom đạn chết chóc chị vẫn nhớ lại những kỉ niệm êm đềm bên mẹ trong căn gác nhỏ nhớ về thành phố tuổi thơ.
- Những thử thách và nguy hiểm ở chiến trường, thậm chí cả cái chết không làm mất đi ở chị sự hồn nhiên trong sáng và những ước mơ về tương lai. Phương Định vẫn là người con gái nhạy cảm, hồn nhiên, hay mơ mộng và thích hát.
- Chị đem cả lòng say mê ca hát vào chiến trường Trường Sơn ác liệt. Chị thích hát những hành khúc bộ đội, những bài dân ca quan họ, dân ca Nga, dân ca Ý.
- Chị hay hát, hay cười một mình, hay ngắm mình trong gương. Chị tự đánh giá mình là một" cô gái khá " có "hai bím tóc dày tương đối mềm , một cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa lao kèn ". Mắt "dài màu nâu hay nheo lại như chói nắng" và được các anh chiến sĩ nhận xét là " có cái nhìn sao mà xa xăm ". Chị có cái điệu đà của một cô gái Hà Nội nhưng là cái điệu thật đáng yêu vì nó hồn nhiên và vô cùng chân thực.
- Cơn mưa đá ngắn ngủi đột ngột xuất hiện ở cuối truyện, ngay sau trận phá bom đầy nguy hiểm cũng thức dậy trong cô bao niềm vui thơ trẻ : cô nhớ về mẹ, cái cửa sổ căn nhà, những ngôi sao to trên bầu trời thành phố… Nó thức dậy những kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, gia đình, về tuổi thơ thanh bình của mình. Nó vừa là niềm khao khát, vừa làm dịu mát tâm hồn trong hoàn cảnh khốc liệt và nóng bỏng của chiến trường.
C. Đánh giá nhân vật
- Tác giả đã khắc họa đậm nét về thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và đề cao vai trò của người phụ nữ. Mở rộng ra, tác giả muốn để lại cho người đọc một bức tranh về con người mà đặc biệt là những cô thanh niên xung phong gan dạ phi thường.
- Họ đã tiếp nối những người phụ nữ anh hùng trong lịch sử chống giặc ngoại xâm : Bà Trưng, Bà Triệu, Nguyễn Thị Định, … hay hình tượng phụ nữ trong văn học : chị Út Tịch, chị Sứ … tuy công việc khác nhau nhưng đều xuất phát từ lòng yêu nước và khát vọng tự do độc lập.
- Nhân vật Phương Định phần nào đã thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời kì chống Mỹ cứu nước của dân tộc.
- Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất và người kể chuyện cũng là nhân vật chính. Sự lựa chọn ngôi kể như vậy phù hợp với nội dung tác phẩm và tạo thuận lợi để tác giả miêu tả, biểu hiện thế giới tâm hồn, những cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật, chủ yếu là miêu tả tâm lí đặc sắc, tinh tế
- Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật kể chuyện - cô gái thanh niên xung phong người Hà Nội - tạo cho tác phẩm có ngôn ngữ tự nhiên, gần với khẩu ngữ, trẻ trung và có nữ tính.
III. KẾT BÀI :
Bằng ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật sinh động tinh tế Lê Minh Khuê đã làm hiện lên thế giới nội tâm phong phú của Phương Định, cô nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mĩ. Qua Phương Định chúng ta hiểu hơn về thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng hào hùng ấy. Đó là những con người:
"Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai"
Mà lòng phơi phới dậy tương lai"
(Tố Hữu, Nước non ngàn dặm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét